Về phong thổ của nơi chốn

Về « phong thổ » của nơi chốn.
Phỏng vấn Augustin BERQUE
Tạp chí Stream 04, (Tháng 11/2017), tr. 117-110
Đậu Sỹ Nghĩa dịch
Nguyễn Anh Cường hiệu đính
Nhà địa lý và đông phương học Augustin Berque quay về xem xét chiều kích đa nghĩa của khái niệm “môi sinh” và giải thích sự phân biệt giữa « môi trường » và « môi sinh» trong ngành phong thổ học , « một nhánh của ngành sinh học nghiên cứu những mối quan hệ giữa môi sinh và sinh thể hữu cơ. ». Thực tại của sự vật biến đổi tùy theo môi sinh của mỗi chủng loài hay mỗi văn hóa, khách thể không tự mình hiện hữu mà ứng với mối quan hệ của nó với chủ thể. Như vậy, phong thổ học vượt khỏi nhị nguyên luận chủ thể/đối tượng của khoa học hiện đại. Về hữu thể học có tính “thông tuyến”, phong thổ vừa không phải là khách thể vừa không phải chủ thể, mà một cách cụ thể ở giữa hai cực lý thuyết chủ thể- khách thể. Berque mượn từ « fûdo» (風土) tiếng Nhật thuật ngữ « phong thổ», tức sự ghép nối động giữa cá nhân và môi sinh, từ đó ông bổ sung vào thuật ngữ « thông tuyến », tức tiến trình qua đó hiện hữu người trong môi sinh cụ thể của nó tạo ra phong thổ. Tập hợp những môi sinh của con người, phân biệt với sinh quyển qua chiều kích môi trường-kỹ thuật -biểu trưng, định hình Cõi Nhân Gian . Đối với kiến trúc, điều này bao gồm việc trân trọng lịch sử và môi sinh, song không rập khuôn những hình thái cổ mà sáng tạo từ phong thổ của từng nơi chốn.
Augustin BERQUE là nhà địa lý học, đông phương học, triết gia và nguyên giám đốc nghiên cứu tại trường EHESS (École des hautes études en sciences sociales). Ông giảng dạy về phong thổ học, nghiên cứu môi sinh, và mối quan hệ giữa sinh thể và môi trường, tiếp nối nghiên cứu về Umweltlehre của Uexküll và Fudo (phong thổ) của Watsuji. Ông là tác giả của rất nhiều đầu sách như là Le Sauvage et l’artificie (Hoang dã và nhân tạo), le Japonais devant la nature (Thiên Nhiên với người Nhật), Médiance, de milieux en paysages (Phong thổ, về môi sinh trong phong cảnh), và Écoumène: Introduction à l’étude des milieux humains (Cõi Nhân Gian : Dẫn nhập về nghiên cứu môi trường nhân sinh).